Thời báo New York vừa đăng tải một bài phân tích sâu sắc về
xu hướng đang nổi cộm hiện nay trong làng công nghệ: cạnh tranh bằng bản
quyền sở hữu trí tuệ thay vì cạnh tranh qua sản phẩm, dịch vụ.
Những
cuộc chiến pháp lí mà nổi bật nhất là chuỗi kiện tụng kéo dài giữa hai
tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới Apple và Samsung, HTC, Motorola,
hay giữa Oracle và Google... đang đe dọa sự phát triển của những phát
kiến khoa học, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành CNTT hiện nay.
Nhịp sống số xin trích lược bài phân tích từ Thời báo New York
để bạn đọc có thêm cái nhìn xung quanh những cuộc chiến pháp lí và nỗi
lo sợ về một bóng ma mang tên "bằng phát minh công nghệ" khi nó được vận
dụng lệch hướng.
Câu chuyện đằng sau "phụ tá ảo" Apple Siri
Trong
vòng hơn 30 năm, một nhà lập trình người Mỹ Michael Phillips tập trung
chủ yếu vào việc phát triển phần mềm giúp máy tính hiểu được tiếng nói
con người (nhận diện giọng nói). Năm 2006, ông cùng vài người khác đồng
sáng lập một công ty kinh doanh phần mềm nhận diện giọng nói, để rồi sau
đó các lãnh đạo cấp cao ở Apple, Google và nhiều công ty khác lần lượt
tuyên bố hợp tác với Phillips.
Theo tờ New York Times,
công nghệ do ông Michael phát triển đã được tích hợp vào "phụ tá ảo"
Siri, trước cả khi ứng dụng này được chính thức cài đặt cho dòng điện
thoại iPhone 4S và hệ điều hành iOS 5.
Thế
nhưng đến năm 2008, công ty của Phillips khi đó là Vlingo bỗng nhận
được tối hậu thư từ một công ty nhận dạng giọng nói khác có quy mô lớn
hơn nhiều là Nuance. “Hoặc ông Phillips đồng ý bán lại doanh nghiệp cho
Nuance, hoặc chấp nhận bị đưa ra tòa vì Nuance sở hữu nhiều bằng phát
minh trong lĩnh vực nhận diện giọng nói hơn” - ông Ricci, giám đốc điều
hành Nuance, tuyên bố.
Sau khi ông Phillips chọn phương án sau
cùng, cả hai đối tác lớn Apple và Google đã ngừng trả lời các cuộc điện
thoại từ ông. Apple nhanh chóng từ bỏ hợp tác với Vlingo để chuyển sang
Nuance và hàng triệu USD ông Phillips định dành cho công tác nghiên cứu
và phát triển sản phẩm đã phải chi cho việc thuê luật sư và thanh toán
án phí.
Kết quả ông Phillips phải đồng ý bán lại Vlingo cho Nuance
vào tháng 12-2011. “Chúng tôi đang đứng trước ngưỡng cửa tạo ra một
cuộc cách mạng trong công nghệ thì vướng phải vụ kiện tụng bế tắc này” -
ông Phillips ngậm ngùi.
Ông Phillips và Vlingo chỉ là một trong
số hàng ngàn giám đốc điều hành và công ty công nghệ bị mắc kẹt trong
một hệ thống pháp lí được xem là tồn tại quá nhiều lỗ hổng, dẫn đến việc
cản đường tiến của sự cách tân trong công nghệ.
Chiến trường dành cho các "ông lớn"
Như
vậy, suốt hai thập kỉ qua đến tận thời điểm hiện tại, thị trường công
nghệ vốn dĩ phải là nơi để thúc đẩy tiến bộ công nghệ cho thế giới đang
dần chuyển mình thành chiến trường của các doanh nghiệp và tập đoàn, với
thứ vũ khí hủy diệt duy nhất: bản quyền phát minh.
Một doanh
nghiệp nhỏ như Vlingo phải chịu cảnh “cá bé bị cá lớn nuốt” đã đành,
nhưng ngay cả các ông lớn cũng ngày đêm tìm cách dùng bản quyền sở hữu
trí tuệ để triệt hạ lẫn nhau, tiêu biểu là cuộc chiến pháp lí giữa Apple
và Samsung.
Chỉ trong năm 2011, lần đầu tiên
chi phí mà Apple cùng Google bỏ ra cho cuộc chiến pháp lí với các đối
thủ trên thị trường, cũng như để “mua sắm” bằng phát minh công nghệ đã…
lớn hơn chi phí dành cho việc nghiên cứu và phát triển sản phẩm, công
nghệ mới.
Nếu chỉ tính riêng thị trường smartphone trong hai
năm gần đây, các chuyên gia phân tích thuộc Đại học Stanford (Mỹ) nhận
định đã có khoảng 20 tỉ USD tiêu tốn cho kiện tụng và thâu tóm bản quyền
phát minh, số tiền này tương đương chi phí tám phi vụ gửi tàu tự hành
lên sao Hỏa.
Nhiều người tin rằng đạo luật về bản quyền của nước
Mỹ giờ đây đã không thể bắt nhịp kịp với thị trường dành cho sản phẩm kĩ
thuật số. Không giống như bằng phát minh cấp cho các công thức dược
trong ngành y, bằng phát minh cấp cho một phần mềm chủ yếu xoay quanh
quyền làm chủ đối với “khái niệm” tạo nên phần mềm đó, thay vì thứ hữu
hình là bản thân phần mềm.
Như một hệ quả tất yếu, các bằng phát
minh giờ đây có nội dung dàn trải quá rộng lớn, đến nỗi nó cho phép chủ
nhân có quyền được đâm đơn kiện đối với bất cứ sản phẩm hoặc công nghệ
nào có một hoặc nhiều hơn các tính năng “có vẻ” tương đồng. Đã có nhiều
công ty bỗng bị kiện vì “can tội” vi phạm một hoặc nhiều bằng phát minh
mà họ thậm chí không biết có trên đời, hoặc không dám “mơ” là công nghệ
của họ lại có được hưởng “vinh hạnh” vi phạm bằng phát minh đó.
Tất
cả vụ kiện tụng kiểu này thường dẫn đến một hậu quả duy nhất: án phí
cuối cùng lại được tính vào giá thành sản phẩm, khiến người tiêu dùng
thiệt thòi hơn cả về hầu bao lẫn lựa chọn sản phẩm.
“Cùng một ứng
dụng phần mềm có thể có đến hàng trăm cách khác nhau để viết nên nó” -
ông James Bessen, một chuyên gia pháp lí thuộc Đại học Harvard (Mỹ),
nhận định. “Do đó, một bằng phát minh cho một ứng dụng nhất định thường
cố gom càng nhiều khía cạnh tiềm năng của một công nghệ chưa ra đời càng
tốt. Và khi một bằng phát minh kiểu này được chấp thuận, chủ sở hữu rất
dễ dùng nó làm vũ khí kiện người khác tội ăn cắp ý tưởng” - ông cho
biết tiếp.
Số lượng các bằng phát minh, bao gồm mọi lĩnh vực, được
cấp phát hằng năm tại Hoa Kì đã tăng hơn 50% trong vòng 10 năm qua đã
đạt mức 540.000 trong năm 2011. Theo Hãng phân tích thị trường M-CAM,
Google đã nhận được 2.700 bằng phát minh kể từ năm 2000, con số này đối
với Microsoft là 21.000.
Lối thoát nào cho ngành công nghệ?
Nhiều
chuyên gia pháp lí đã bày tỏ sự lo ngại rằng “kho” bản quyền phát minh
khổng lồ của Apple, vốn dàn trải rất nhiều nội dung cả trong lẫn ngoài
lĩnh vực công nghệ, sẽ khiến công ty này có tư cách tuyên bố quyền sở
hữu với những công nghệ vốn dĩ là thành quả nghiên cứu và phát triển độc
lập của nhiều công ty nhỏ hơn suốt bảy năm qua.
“Apple hoàn toàn
có tiềm năng bóp nghẹt toàn bộ công nghiệp sản xuất điện thoại thông
minh” - Tim O’Reilly, chuyên gia phê bình lĩnh vực bản quyền phần mềm và
tác giả của nhiều cẩm nang tin học, phát biểu.
Song nhiều người khác không tin như vậy và tỏ ra lạc quan hơn.
“Tài
sản sở hữu trí tuệ cũng là một loại tài sản giống như nhà cửa vậy, do
đó chủ nhân hoàn toàn được quyền hưởng sự bảo vệ. Bộ luật về bản quyền
(của nước Mỹ) đang rất ổn và trở nên hoàn thiện hơn. Nếu một người sở
hữu một bằng phát minh bị cho là không công bằng cũng không sao cả. Bạn
có quyền đến tòa để yêu cầu thẩm định lại tính pháp lí của bằng phát
minh đó.
Suy cho cùng, một bộ luật được hoàn thiện và chỉnh sửa
mỗi ngày vẫn tốt hơn chẳng có luật mà dùng” - giảng viên môn luật tại
Đại học Illinois (Mỹ), Jay P.Kesan phát biểu.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét